We Korat พาย้อนอดีต เนื่องในวันนี้ 15 มกราคม เป็นวันทำพิธีเปิดอนุสาวรีย์ท้าวสุรนารี หรืออนุสาวรีย์ย่าโม ซึ่งชาวโคราชให้ความเคารพนับถือ และเป็นสถานที่ซึ่งนักท่องเที่ยวต้องแวะมาไหว้คุณย่าโมกัน
ประวัติของการสร้างอนุสาวรีย์ท้าวสุรนารี
ท้าวสุรนารี ถึงแก่อสัญกรรมในปีพ.ศ. 2395 โดยมีการสร้างเจดีย์บรรจุอัฐิไว้ที่วัดศาลาลอย ซึ่งเป็นวัดที่ท้าวสุรนารีและท่านพระยาปลัดสามีได้สร้างขึ้น จากการทำแพเสี่ยงทายลอยไปตามลำตะคอง และตั้งจิตอธิษฐานว่าถ้าแพลอยไปหยุดลงตรงที่ใดจะสร้างวัดขึ้นไว้เป็นอนุสรณ์
ในเวลาต่อมาเจดีย์ที่วัดศาลาลอยทรุดโทรมลง จึงมีการสร้างกู่บรรจุอัฐิท้าวสุรนารีใหม่ที่วัดกลาง หรือวัดพระนารายณ์มหาราชในปัจจุบัน
ต่อมากู่ก็ชำรุดทรุดโทรมลงอีก พระยากำธรพายัพทิศ ผู้ว่าราชการจังหวัดนครราชสีมาในขณะนั้น พร้อมด้วยผู้บังคับการมณฑลทหารบก ข้าราชการ และประชาชนชาวนครราชสีมา จึงพร้อมใจกันจัดสร้างอนุสาวรีย์ท้าวสุรนารีด้วยสัมฤทธิ์ มีศาสตราจารย์ ศิลป์ พีระศรี เป็นผู้ออกแบบร่วมกันกับ พระเทวาภินิมมิตร (ฉาย เทียมศิลปไชย)
โดยมีการอัญเชิญอัฐิของท่านนำมาบรรจุไว้ที่ฐานรองรับ และประดิษฐานที่หน้าประตูชุมพล อนุสาวรีย์ท้าวสุรนารีหล่อด้วยทองแดงรมดำ ความสูง 185 เซนติเมตร หนัก 325 กิโลกรัม ตั้งอยู่บนฐานที่บรรจุอัฐิของท่าน แต่งกายด้วยเครื่องยศพระราชทาน ในท่ายืน มือขวากุมดาบ ปลายดาบจรดพื้น มือซ้ายท้าวสะเอว หันหน้าไปทางทิศตะวันตก
อนุสาวรีย์ท้าวสุรนารี เริ่มก่อสร้างในปี 2476 และแล้วเสร็จมีพิธีเปิดอนุสาวรีย์เมื่อวันที่ 15 มกราคม พ.ศ. 2477 ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานวัตถุแห่งชาติ ในปีพ.ศ. 2480 ฐานอนุสาวรีย์ได้ถูกจัดสร้างขึ้นมาแทนของเดิมที่ชำรุดอีกครั้งในปี พ.ศ. 2510
ปัจจุบันอนุสาวรีย์ท้าวสุรนารี หรือที่คนโคราชเรียกกันว่าย่าโม ยังคงเป็นสถานที่ซึ่งคนโคราชให้ความเคารพบูชาสักการะ และคนต่างถิ่นก็ล้วนต้องแวะมาไหว้ขอพรย่าโม เพื่อความเป็นสิริมงคล
